Hà Tiên còn là một vùng đất có quá trình hình thành và phát triển đã hơn 300 năm, có nhiều di sản văn hóa, danh lam thắng cảnh như Tao đàn Chiêu Anh Các, 10 cảnh đẹp Hà Tiên, hệ sinh thái Đầm Đông Hồ…
Theo Nghị định 62/2011/NĐ-CP của Chính phủ quy định về thành lập thành phố thuộc tỉnh, thị xã, quận, phường, thị trấn, đô thị Hà Tiên cơ bản đạt hầu hết các tiêu chuẩn của một thành phố trực thuộc tỉnh. Theo đó, về chức năng đô thị, thị xã Hà Tiên là đô thị biên giới, hải đảo nằm trong vùng tứ giác Long Xuyên, cửa ngõ ra biển của một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, là một trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế, văn hóa, thương mại của tỉnh Kiên Giang và vùng ĐBSCL; Hà Tiên là đầu mối giao thông và là cửa ngõ giao thương nối vùng ĐBSCL với Campuchia, Thái Lan và các nước Đông Nam Á, Tây Á qua đường xuyên Á, đường hành lang ven biển, quốc lộ 80 và các tuyến đường biển đi Phú Quốc, Cà Mau, Rạch Giá, thành phố Kép, cảng Compongxom (Campuchia), thuận lợi cho phát triển thương mại, dịch vụ và du lịch của vùng ĐBSCL nói chung vàv tỉnh Kiên Giang nói riêng.
Về tiêu chuẩn đô thị loại III trở lên đã được cấp thẩm quyền công nhận. Năm 2012, Ủy ban Nhân dân thị xã Hà Tiên đã lập Đề án đề nghị công nhận thị xã Hà Tiên là đô thị loại III trình HĐND, UBND, Bộ Xây dựng. Ngày 11/9/2012, Hội đồng thẩm định Nhà nước họp xét và nhất trí đề nghị Bộ xây dựng công nhận thị xã Hà Tiên là đô thị loại III. Ngày 17/9/2012, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định s061 839/QĐ-BXD công nhận thị xã Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang là đô thị loại III.
Về quy mô dân số toàn đô thị, năm 2012 dân số toàn thị xã là 77.191 người, mật độ dân số bình quân toàn thị xã 775 người/ km2 , trong đó dân số khu vực nội thị 61.642 người, chiếm 79,85%, dân số khu vực ngoại thị 15.549 người, chiếm 20,14%. Tính đến 31/12/2011, dân số nội thành thị xã là 61.642 người và diện tích đất xây dựng nội thị là 11,04 km2 , mật độ dân cư khu vực nội thành là 5.584 người/ km2 .Căn cứ tiêu chuẩn quy mô dân số quy định tại Điều 4 và Điều 9 Nghị định 62 của Chính phủ, Hà Tiên đạt tiêu chuẩn về quy mô dân số đối với khu vực đặc thù biên giới, hải đảo. Tỷ lệ lao động phi nông nghiệp khu vực nội thành của thị xã Hà Tiên đến nay đã đạt trên 82% trên tổng số lao động. Đây cũng là tiêu chuẩn được xem xét của một thành phố trực thuộc tỉnh mà Hà Tiên đã đạt được.
Theo Nghị định 62 của Chính phủ, để đạt chuẩn thành phố thuộc tỉnh, Tỷ trọng công nghiệp – xây dựng và thương mại – dịch vụ – du lịch trong cơ cấu kinh tế đạt từ 80 trở lên. Hiện nay, tỷ trọng GDP công nghiệp- xây dựng và thương mại- dịch vụ của thị xã Hà Tiên chiếm trên 83% trong cơ cấu kinh tế của thị xã, kế hoạch đến năm 2015 sẽ đạt 90%.
Về hệ thống các công trình hạ tầng đô thị, những năm qua, Đảng bộ và chính quyền thị xã luôn quan tâm đầu tư các công trình xã hội, các công trình hạ tầng kỹ thuật đã được xây dựng đồng bộ, hoàn chỉnh. 100% các cơ sở sản xuất mới được đầu tư xây dựng công nghệ sạch, có khu xử lý chất thải đảm bảo vệ sinh môi trường. Diện tích cây xanh được bảo vệ và phát triển đảm bảo khí hậu trong sạch cho đô thị. Điển hình cho các công trình hạ tầng xã hội đô thị đó là các công trình trụ sở làm việc của các cơ quan Đảng, Chính quyền, đoàn thể… với quy mô trên 7 ha được đầu tư cải tạo, xây mới khang trang đạt chất lượng kỹ thuật. Hà Tiên có 5 di tích lịch sử- danh thắng cấp quốg gia, đây là những công trình kiến trúc tiêu biểu. Ngoài ra, Hà Tiên còn có 18 di sản văn hóa vật thể và trên 5 di sản văn hóa phi vật thể. Các công trình sân vận động, bệnh viện được đầu tư xây dựng mới, trong đó bệnh viện Hà Tiên đạt tiêu chuẩn bệnh viện hạng 3. Hệ thống cấp, thoát nước được đầu tư đồng bộ, trong đó, hệ thống cấp nước đảm bảo cung cấp 93% nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung. Hệ thống điện cũng đã được đầu tư đồng bộ có khả năng cung cầp trên 50.000.000 Kwh/ năm với 100% hộ nội thành được sử dụng điện. Hệ thống thông tin liên lạc, bưu chính viễn thông được đầu tư hiện đại. Năm 2012 đã đạt trên 78 thuê bao trên 100 dân. Diện tích cây xanh toàn đô thị là 2.522.713 m2 , trong đó khu vực nội thành 756.263m2 . Lượng chất thải rắn thu gom và xử lý hợp vệ sinh là 90 tấn/ ngày đạt tỷ lệ 100%.
Về tỷ lệ số phường trên tổng số đơn vị hành chính cùng cấp đạt 2/3 trở lên. Hiện nay thị xã có 7 đơn vị hành chính trực thuộc gồm 4 phường và 3 xã. Hiện nay, thị xã Hà Tiên đang thực hiện các thủ tục đề nghị thành lập phường Mỹ Đức trên cơ sở xã Mỹ Đức để đảm bảo đạt tiêu chuẩn theo quy định.
Ngoài ra, thị xã Hà Tiên còn đạt các tiêu chuẩn về quy hoạch đô thị đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt và có trên 70% các đơn vị hành chính trực thuộc có quy hoạch chi tiết và tiêu chuẩn về thời gian xây dựng đồng bộ từ 01 năm trở lên. Đây là những tiêu chuẩn đã đạt và là điều kiện thuận lợi được nêu lên trong Đề án thành lập thành phố Hà Tiên trực thuộc tỉnh Kiên Giang do UBND thị xã Hà Tiên thực hiện với định hướng đưa thị xã Hà Tiên trở thành một thành phố văn hóa- du lịch, một trung tâm kinh tế- chính trị trọng điểm của tỉnh Kiên Giang và của khu vực ĐBSCL trong tương lai.